“Acelesi yok ya…
Dizinin şu bölümü bitsin hemen başlayacağım.
2 dk Instagram’a bakıp çıkacağım.
Sonra yaparım.
Şimdi değil…
Biraz sonra başlarım.
Yarın söz kesin yapacağım.
Önce telefona azıcık bakayım…”
Ders çalışırken veya herhangi bir işi tamamlayacakken son dakikaya kadar erteleyip, çeşitli bahaneler üreterek en sonunda baştan savma veya gelişigüzelce işinizi yaptığınız oluyor mu?
Bu sorunun cevabı evetse bu yazı tam da sizlere hitap ediyor.
Erteleme günümüzde pek çok genci zor durumda bırakan, rahatsızlık uyandıran ve ders çalışma konusunda zorlayan konulardan birisidir. İlk etapta anlık keyiflerin ön plana çıktığı ancak ödev teslim zamanları ya da sınav tarihleri yaklaştığında ise panik hissiyatının ön plana çıktığı bir durumdur.
Neden erteliyoruz? Ertelemenin sebebi davranışımızın sonunda elde edeceğimiz olumlu veya olumsuz sonucun yakın gelecekte bizi etkilemiyor oluşudur. Örneğin matematik sınavına günler varken başarılı ya da başarısız olacağımız düşüncesi bizim için daha uzak gelecektedir ve bu nedenle rahatsız edici değildir. Ancak zaman daraldıkça sonuca dair kaygılarımız gün yüzüne çıkar ve bu sıkıntı bizi o dar zamanlarda çalışmaya yönlendirir.
Kimler daha çok erteliyor? Öz denetim becerileri zayıf olan kişilerle daha dürtüsel olan kişiler erteleme davranışına daha yatkınlar. Dürtüselliği kendini durdurmada veya genel anlamda istekleri ertelemede zorlanma şeklinde tanımlayabiliriz. Öz denetim becerilerinin zayıf olmasını ise, önceliklerimize karar verirken davranışlarımızı düzenlemede zorlanmak şeklinde belirtebiliriz. Bir başka deyişle daha önemli veya öncelikli bir amacımız varken, bambaşka bir alana yöneliyorsak öz denetim becerilerimiz biraz daha zayıftır.
Ne yapılabilir?
• Öncelik sıralaması yapmak: Yapılacaklara dair bir liste oluşturup bu listeyi önem ve aciliyet sırasına göre hazırlayabilirsiniz. Örneğin yarın yazılı sınavınızın olması hem önemli hem de acil bir durumken, arkadaşınızla buluşmak önemli ancak acil olmayabilir. Bunun için bir yapılacaklar listesi oluşturursanız karar verme aşamasında işlerinizi bir miktar kolaylaştırırsınız.
• Yapılacak işleri planlamak: Öncelik sıralaması yaptığınız işleri planlamak, bunları küçük ulaşılabilir hedeflere bölüp o doğrultuda hareket etmek yine ertelemeyi önleyen yöntemlerden biri olacaktır. Burada temel hedef, sizin bireysel hedeflerinizi sizin koşullarınıza göre oluşmak ve bu hedefleri zaman içerisinde aşamalı olarak arttırmaktır. Örneğin, matematikte zorlanan biriyseniz ve ilk etapta kendinize günde 75 soru çözmeyi hedeflerseniz yüksek ihtimalle bu 75 soruyu çözmeyi ertelersiniz. Bu nedenle ulaşılabilir küçük hedefler belirlemek daha sürdürülebilir çalışma düzeni oluşturmanıza katkı sağlayacaktır.
• Sürdürülebilir çalışma rutini oluşturmak: Çalışma planınızın sürdürülebilir olması önemlidir. Molaları ve aşamalı hedefleri içinde barındıran bir çalışma programı bu anlamda oldukça faydalı olacaktır. Bu konuda eğer ki zorlanıyorsanız başkalarından yardım isteyebileceğinizi unutmayınız.
• Caydırıcıları önceden elemek veya ertelemek: Özellikle ders çalışma esnasında tuvalete gitmek, telefonda bir şeyi araştırmak, kahve hazırlamak, bir şey atıştırmak v.b. davranışları planlamak ders çalışma sürecini daha sürdürülebilir kılacaktır. Mesela, çalışma öncesinde dikkatinizi bölecek mini hazırlıkları (tuvalete gitmek, içecek hazırlamak v.b.) önceden yapıp, çalışma esnasında ortaya çıkacak olası caydırıcıları (konu araştırmak v.b.) çalışma periyodunuzun sonrasına erteleyebilirsiniz.
Son olarak; başarı korkusu, kaygı, mükemmeliyetçilik veya motivasyon gibi baş etmekte zorlandığınız alanlar var ise bir uzman desteği o noktada oldukça işlevsel olacaktır, yardım almaktan çekinmeyiniz.
Uzman Psikolog Emine KAYA BİCAN
*(Bu yazı universkop.com için hazırlanmıştır.)
